Osteoartrit’te A-PRP Uygulama Protokolü
Osteoartritte PRP uygulaması yıllardır yaygınlık kazanmıştır. Bununla birlikte diz osteoartritinde düşük lökositli standardize bir PRP ürünü ile (A-PRP) çapraz bağsız bir hyaluronik asidin tek bir adımda hazırlanarak kullanılması da (Cellular Matrix) giderek yaygın hale gelmektedir. Bu endikasyonda ister A-PRP isterse Cellular Matrix kullanılsın diz eklemi gibi büyükçe bir eklem için tek bir tüp içeriğinin (4,5-5,5 ml) kullanımı yeterli olacaktır.
A-PRP ve Cellular Matrix Uygulama Hazırlığı
Eklem uygulamasında gerekli görüldüğü takdirde ultrason rehberliğinden yararlanılabilir. Eğer eklemde bir efüzyon varsa A-PRP enjeksiyonu öncesi boşaltılmalıdır.
Hastaya intraartiküler uygulama sonrası 1 saat boyunca fiziksel aktiviteden uzak kalması, 48 saat boyunca da fiziksel zorluk içeren veya ağırlık taşımayı gerektiren aktivitelerden uzak kalması tembihlenmelidir. (Hastanıza uygulama öncesi ve sonrası neler yapması gerektiği konusunda bir yönerge vermek istiyorsanız bu sayfada bulabilirsiniz)
A-PRP ve Cellular Matrix için Uygulama Rejimi
Gobbi * 2012’de Grade I-III arasında  değerlendirilen 50 hasta üzerinde yaptığı çalışmada  yüksek lökositli standardize A-PRP kullanmış ve 1’er ay arayla yapılan 2 uygulama olarak belirlemiştir. Daha sonra farklı hasta serilerinde yapılan çeşitli çalışmalar, düşük lökositli standardize A-PRP ile 2 veya 3’er haftalık veya 1’er aylık  aralarla yapılan 1’er enjeksiyonu ve bu kürün yıllık kontrollerle tekrarını (D0, D30, D60) önermektedir.
Renevier** ise Grade II ve III osteoartritli 77 hastayı değerlendiği çalışmada A-PRP ve Hyaluronik asit kombinasyonu Cellular Matrix için yaptığı çalışmada ilk ikisi 2 ay arayla, üçüncüsü ise 6 ay sonra (D0, D60, D180) yapılacak toplam 3 uygulamayı önermektedir.
*  “Platelet-rich plasma treatment in symptomatic patients with knee osteoarthritis: preliminary results in a group of active patients”, Sports Health. 2012 Mar;4(2):162-72.  doi:10.1177/1941738111431801. Alberto Gobbi , Georgios KarnatzikosVivek MahajanSomanna Malchira
** “Cellular matrix™ PRP-HA”: A new treatment option with platelet-rich plasma and hyaluronic acid for patients with osteoarthritis having had an unsatisfactory clinical response to hyaluronic acid alone: Results of a pilot, multicenter French study with long-term follow-up, Jean-Luc Renevier, Jean-François Marc, Philippe Adam, Nicolas Sans, Jacques Le Coz & Ivan Protho
Kas-İskelet Sistemine Yapılacak A-PRP Uygulaması için Hasta Bilgilendirme Föyü
Düşük lökositli standardize A-PRP’nin veya A-PRP ve hyaluronik asit kombinasyonunun (Cellular Matrix) kas, tendon veya eklem uygulaması öncesinde hastaların yapması ve kaçınması gereken hususların özeti niteliğindeki bu föyü hastalarınızla paylaşabilirsiniz.
Değerli danışanımız,
Doktorunuz eklem veya yumuşak doku hasarı nedeniyle size A-PRP (Otolog Platelet Rich Plasma -Platelet Yönünden Zenginleşmiş Plazma) uygulaması yapmaya karar verdi. Uygulama öncesi ve sonrasında yapmanız ve yapmamanız gerekenler konusunda aşağıdaki bilgiler size yardımcı olacaktır. Lütfen dikkatle okuyunuz. Geçmiş olsun.
PRP uygulaması öncesinde ne yapmalıyım?
Uygulamanın 2-3 gün öncesinde ve sonrasında Steroid olmayan antienflamatuar ilaçları, kan sulandırıcı ilaçları kullanmamalı, sağlıklı beslenmeli, yağlı besinlerden, kahve ve alkolden bir süre uzak kalmalısınız.
PRP uygulaması bana ne yarar sağlayacak?
PRP enjeksiyonu uzun dönemde diğer enjeksiyonlardan daha iyi sonuç verdiği klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır. Etkisi hasar görmüş eklemlerinizin doğal yoldan bir yenilenmesini ve işlev kazanmasını sağlamaktır. Ağrının giderilmesi bu düzelmenin sonunda ortaya çıkan bir etki olacaktır.
PRP Uygulaması ağrılı mıdır?
Genel olarak ağrılı değildir, ancak ağrı enjeksiyon alanına bağlı olarak değişir. Bu ağrı bir kaç gün boyunca sürebilir ve doktorunuzun önerisiyle alacağınız parasetamol içerikli ağrı kesicilerle azaltılabilir.
Eklem ağrım ne zaman ortadan kalkacak?
PRP bir ağrı kesici değildir, etkisini göstermesi için birkaç hafta gerekir. Doktorunuz ilk enjeksiyondan elde edeceğiniz sonuca göre daha sonrakileri planlayacaktır. Ağrının ortadan kalkması 3 ila 4 hafta içinde başlar, 6 haftaya kadar uzayabilir. Bu iyileşme 6 aya kadar devam edecektir.
Enjeksiyon yapılan alanda neye dikkat etmeliyim?
Enjeksiyon alanını temiz ve kuru tutun, üzeri 12 saat süreyle bantlı kalsın, daha sonra istediğiniz saatte -çok sıcak olmamak kaydıyla- duş yapabilirsiniz.
Enjeksiyon sonrasında neler olacak?
PRP enjeksiyonları 2-3 gün sürebilen şişme, ağrı ve rahatsızlık hissine yol açabilir. Enjeksiyon bölgesinde hafif bir şişme ve morarma olursa endişelenmeyin, 3-7 gün içersinde çözülecektir. Şişme uygulamanın yararına dair olumlu bir işarettir. Buna bağlı olarak doktorunuz günde birkaç kez 10-15 dakika süreyle uygulanacak soğuk veya sıcak kompres yapmanızı önerebilir, bu kompresler enflamasyonu etkilemeden rahatsızlık hissini yatıştırmaya yöneliktir. Doktorunuz ayrıca hangi fiziksel aktiviteleri yapıp hangilerini yapamayacağınızı söyleyecektir.
Uygulama sonrasında istenmeyen bir etki görülür mü?
PRP’nin yapısındaki büyüme faktörleri hasar görmüş kıkırdağı onarmak veya yok olan eklem sıvısını yerine koymak üzere hareket ederler. Ayrıca enjekte edildikleri bölgeye kıkırdak hücrelerini ve kök hücreleri toplarlar. Bu nedenle uygulama sonrası bazı istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir. Uygulaması sonrası en az 2 gün boyunca ağır egzersizlerden, güneş ve aşırı ısıya (sauna, hamam, buhar odası) maruz kalmaktan kaçınmalısınız. Bu daha erken toparlanmanız ve elde edilen iyileşmenin daha uzun süreyle korunması açısından önemlidir.
Enjeksiyon sonrasında fiziksel aktiviteden neden kaçınmam gerekir?
PRP nin içindeki büyüme faktörlerinin ilk 48 saat boyunca zarar görmemesi, uygulamadan en yüksek faydayı elde etmenizi sağlar, bu nedenle -zorunlu bir durum yoksa- bir hafta boyunca dinlenmeli ve aşırı fiziksel aktiviteden kaçınmalısınız. Bu süreçte plateletler etkilerini göstermek için hasarlı dokuya tutunmaktadır, ağır egzersiz ve zorlamalar bu tutunmayı engeller. Sonraki 2 hafta içinde kademeli olarak normal günlük faaliyetlerinize dönebilirsiniz.
Koltuk değneği veya bastonumu kullanabilir miyim?
Enjeksiyon yapılan eklemi zorlamamak adına hareketi kolaylaştırıcı nitelikteki baston, koltuk değneği, askı veya “brace” gibi destekleri kullanabilirsiniz. Araç kullanmanızda bir sakınca yoktur.
Doktoruma ne zaman başvurmalıyım?
Enjeksiyon bölgesinde akıntı, giderek artan kızarma, ateş veya donma hissi oluşursa doktorunuza hemen başvurun. Kontrole çağrıldığınızda doktorunuza zamanında gitmelisiniz.
Geçmiş olsun, sağlığınıza bir an önce kavuşmanız dileğiyle.
A-PRP ve HA (Hyaluronik Asit) Bileşimi (Cellular Matrix) Yeni Kıkırdak Oluşumu Sağlar mı?
Hem PRP’nin hem de HA’ in tek başlarına kullanıldıkları durumda ağrı ve eklem işlevleri üzerindeki olumlu etkileri klinik çalışmalarla gösterilmiştir, bir arada kullanıldıklarında ise bu etkiler daha da güçlenebilmektedir. Bununla birlikte bu bileşimin kıkırdak dokusunu yenileyici etkisi mevcut klinik çalışma verilerine dayanarak tam olarak açıklanamamıştı.
Aslında kıkırdak dokusu üzerindeki küçük değişimleri saptamak için MRI görüntüleme yöntemlerini kullanmak yeterlidir, ancak MRI görüntüleme klinik çalışmalarda ölçümleme hedefleri arasında sıklıkla yer almıyordu (Guermazi et al 2012; van Tiel et al 2013). Bu nedenle PRP enjeksiyonu sonrasındaki kıkırdak değişimlerini araştıran az sayıda klinik çalışma vardı. Dolayısıyla bu çalımalar hastalığın ilerleyişini geciktirdiği ve kıkırdak yenilenmesi üzerinde çok da belirgin olmayan bir etkisi olabileceği sonucuna varıyordu (Ahmad et al., 2018; Buendia-Lopez et al., 2018; Halpern et al., 2013; Hart et al., 2013; Raeissadat et al., 2020; Samara et al., 2017). Benzer bulgular HA için de rapor edilmişti (Ahmad et al., 2018; Wang et al., 2011b).
In vitro ve in vivo çalışmalarda benzer sonuçlar elde edilirken, bir çalışma PRP ve HA bileşiminin analiz sırasında sham grubu ile neredeyse tamamen aynı düzeyde olan kıkırdak hasarının onarımını güçlü bir şekilde başlattığını, böylece PRP ve HA kombinasyonunun in vivo olarak kıkırdak rejenerasyonu sağlayabildiğini ortaya çıkarmıştır (Chen et al., 2014). Bilgilerimiz kıkırdak rejenerasyonunda PRP ve HA bileşiminin etkinliğin araştıran sadece 2 çalışma olduğunu ve bu çalışmalarda Cellular Matrix (A-PRP ve HA bileşimi) kullanıldığını işaret etmektedir.
Marc ve Renevier her hastaya 0, 2 ve 6. Aylarda 3 ardışık eklem içi enjeksiyonun uygulandığı 6 hastalık bir pilot çalışma gerçekleştirdiler (Marc and Renevier 2018). Bu 6 hastadan 5’inde 9. Ayda yapılan bir MRI değerlendirmesinde osteoartritli kıkırdağın proteoglikan içeriği düşük bölgelerinde %19’dan daha yüksek bir düzeyde proteoglikan artışı ile öne çıkan olumlu bir etki gözlendi. Bu anlamda gelişme göstermeyen tek hasta  Kellgren-Lawrence skalasına göre en düşük düzeyde (Grade I-II) osteoartriti ve en hafifi düzeyde de ağrısı olan hastaydı. Bu çalışma A-PRP ve HA bileşiminin diz osteoartriti tedavisinde zamana bağlı olumlu etkilerini gösteren ilk çalışma olarak ortaya çıktı (6 hastadan 2’si 6 ay, diğerleri 9 ay boyunca izlenmiştir). Bununla birlikte düşük örnek boyutu nedeniyle daha büyük ölçekli yeni çalışmalar gerekmektedir. Ciddi düzeyde herhangi bir yan etki gözlenmemiştir.
Barac tarafından yapılan çalışmada ise Kellgren-Lawrence skalasına göre Grade I-III düzeyinde 19 hastaya (toplam 30 osteoartritli diz) 2’şer haftalık aralarla toplam 3’er uygulama yapılmıştır (Barac et al., 2018). Bu çalışmada enjeksiyon öncesinde ve enjeksiyondan 2, 6 ve 12 ay sonrasında Lateral, troklear ve medial kompartmanlardaki kıkırdak kalınlıkları ultrason ile ölçülmüştür. Medial ve Lateral kompartmanlarda her ölçümde istatistiksel olarak anlamlı farklar kaydedilmiştir. Ciddi düzeyde bir istenmeyen etki raporlanmamıştır.
Bu çalışmalar A-PRP ve HA bileşiminin diz osteoartritinde sadece hastalığın ilerlemesini durdurmakla kalmayıp aynı zamanda kıkırdak yenilenme sürecini de başlatan etkin ve güvenilir bir yeni tedavi seçeneği olduğunu ortaya koymaktadır.
Tiksotropik bir jel içeren PRP tüpleri Buffy Coat ayıran diğer PRP sistemlerine göre nasıl bir avantaj sağlar?
Tiksotropi kavramı solid formdaki bir materyalin fiziksel baskı altında bir likid gibi davranmasını ve fiziksel baskının ortadan kalkmasıyla tekrar solid forma dönüşü olarak açıklanabilir.
Pazarda bulunan bazı PRP kitleri (A-PRP) tiksotropik özelliği olan bir separatör jel içermektedir. Bu jel tüp içine alınan venöz kanın santrifüj işlemine tabi tutulmasıyla bir sıvı gibi hareket ederek kan bileşenlerini özgül ağırlıklarına göre tüp içinde sırayla yerleştirmelerini sağlar. Kanın en ağır bileşeni olan eritrositler tüpün en dibine çökerken hücre içermeyen plazma tüpün en üst kısmında yer alır.
Bu sıralama jel içeren bir çok tüpte yer almakla birlikte, üretilen plazmanın enjektöre alımı sırasında sıralama bozulur ve eritrosit katmanının hemen üzerinde yer alan platelet ve lökosit karışımı içeren bulutsu katmanın (Buffy coat) tüpü fazlaca hareket ettirmeden, el becerisiyle alımını zorunlu kılar. El becerisiyle alınan bu kısım istenen oranda plazma ile birleştirilerek platelet yönünden zengin olduğu varsayılan bir PRP preparatının hazırlanması sağlanır. Ancak burada “el becerisi” olarak tanımlanan faktör her defasında aynı biyolojik parametrelere sahip bir PRP’nin elde edilmesini güçleştirir.
Tiksotropik jel içeren PRP tüpleri herhangi bir “el becerisi” gerektirmeden eritoritleri ve lökositleri tüpün en alt kısmında sabitleyerek yoğun platelet içeren fraksiyonun jelin üst kısmında kalmasını sağlar. Böylece santrifüj sonrası tekrar solid forma dönen jel tüpün birkaç kez ters çevrilerek plazmada homojen bir trombosit yoğunluğunun sağlanmasına ve “standardize” bir PRP elde edilmesine olanak verir.
Tiksotropik bir jelin en önemli avantaj sadece bu standardizasyonla sınırlı değildir, aynı zamanda ağırlıklı olarak granülositlerin yer aldığı hücresel katmanın da eritrositlerle birlikte jelin alt kısmında hapsedilmesidir. Böylece enflamatuar sürecin uzamasını sağlayan önemli bir lökosit grubu plazmadan % 70 ila 85 oranında elimine edilmiş olur, bu da tedavi başarısını önemli ölçüde etkileyen bir faktördür.